Wu Wei - eindejaarsgevoel

Aan het einde van het jaar (en ook bij de start van het nieuwe jaar) ervaar ik vaak het voor mij bekende 'Wu Wei- gevoel'.
Voor mij is deze periode (vanaf de laatste week van december tot en met half januari) de meest rustige periode van het jaar. Het werk is tot stilstand gekomen. De agenda wordt hooguit nog gevuld met een aantal plezierige afspraakjes, etentjes, dineetjes. Ik slaap lang, ga naar verhouding vroeg naar bed.  Ik ruim mijn bureau op, gooi papier weg, begin aan mijn nieuwe agenda, lees wat, schrijf wat... en doe verder niets...
Ik loop langs de rivier en mijmer over de dingen die ik zou kunnen doen, maar doe niets. Ideeën ploppen naar boven en verdwijnen soms ook weer. Hoewel.... vaak worden in deze periode de kiemen gelegd voor een heel werkzaam jaar. (Dat project, dat boek, dat idee...)

Dit is wat ik noem het Wu Wei- gevoel. 'Wu Wei' vormt een kernbegrip in het Taoïsme en het betekent 'de dingen te laten ontstaan door niet te handelen', dat in diepe rust het meest wezenlijke zich laat zien. Dat is natuurlijk een paradox, maar wel eentje die je aan het denken zet.

Iedereen kent wel dit soort paradoxen: door ergens aan vast te houden, raak je het juist kwijt; door je in te spannen, raak je verder van je doel af; door hard na te denken kom je steeds minder op de juiste oplossing; door je best doen, verlies je het van je tegenstander.

Wu Wei vraagt een niet doelgerichte opstelling, een open houding waarmee je ruimte schept en waardoor creatieve ideeën zich kunnen ontwikkelen.
Eigenlijk heel fijn deze periode.

Hier een stukje uit de Tao Che Ting (of Dao De Jing)  in een vertaling van Jaap Voigt:

Daarom voert de Wijze zijn werk uit door niet-handelen
en onderricht hij zonder woorden
[want] De tienduizend dingen komen [vanzelf] op en hij initieert niets.

Personage van het jaar

Time Magazine kiest ieder jaar 'de Persoon van het jaar'. De onderscheiding gaat naar de persoon die volgens Time de meeste invloed heeft gehad op de gebeurtenissen in het voorbije jaar.

Dit jaar is er een onpersoonlijke persoon, gekozen: de Demonstrant. 


Eerdere winnaars waren Barack Obama, George W. Bush, 'jij', Paus Johannes Paulus II, Lech Walesa, John F. Kennedy, de Hongaarse vrijheidsstrijder, en Adolf Hitler. 


Maar dit jaar dus de Demonstrant. De Demonstrant heeft volgens Time het beeld van 2011 nadrukkelijk bepaald. Overal ter wereld gingen mensen de staat op.

Op de cover van de Time staat een vrouw met een doek voor haar mond en een bontmuts op. Je kan hier uit opmaken dat het een symbolische weergave is. De doek is geen Hijab, maar beschermt tegen herkenning of rook. De bontmuts verwijst naar iets anders. De kou in Rusland? 


Time Magazine verkiest met regelmaat onpersoonlijke personen van het jaar. In 1966 was dat de Babyboomer, in 1975 De Vrouw en in 1982 was het de Computer. 


Times kiest in zo'n geval niet voor een individuele persoon, maar voor een archetype, een oermodel dat ten grondslag ligt aan iets groters, een beweging, een herkenbare kracht. Zo'n oerbeeld heeft talloze varianten. Het staat voor iets en er zijn talloze verhalen over te vertellen. 


Het hoofdartikel van Time verwoordt het zo: 'Een massaal en effectief straatprotest was wereldwijd een oxymoren, tot het - plotseling, schokkend genoeg - precies een jaar geleden de doorslaggevende kracht van onze tijd werd. En de demonstrant opnieuw de maker van geschiedenis werd.'

Het begint met een bijzonder verhaal. In december 2010 stak de Tunesische fruitverkoper Mohamed Bouazizi zichzelf publiekelijk in brand. Drie weken nadat hij zichzelf overgoten had met verfverdunner, stierf hij aan zijn verwondingen. Tien maanden later werd de Libische leider Khadaffi, die zich als een als een rat in zijn hol had verschanst, gepakt. 


De individuele, wanhopige actie van de kleine fruitverkoper zette honderdduizenden in beweging en leidde tot de val van een megalomane tirannieke schurk. Dat is het verhaal wat er achter zit.


Daarom resoneert het beeld van de Demonstrant op de cover met iets wat veel groter is. Het toont ons hoe een individuele, heldhaftige - maar tragische - actie de loop van de geschiedenis kan veranderen. En het resoneert met de protesten die we het afgelopen jaar over de hele wereld hebben gezien, die op Wall Street, de protesten in Rusland tegen de stembusfraude, het Tahirplein en al die andere protesten.


De Demonstrant op de cover van Time is een personage. Hij maakt zich los uit de bange murw geslagen massa en roept om een socialer, eerlijker, rechtvaardiger, democratischer tijdperk. Hij schreeuwt: weg met de hebzucht, de tirannie, de alleenheersers, en heeft een visioen van een betere, eerlijker, schonere, zorgzame wereld. Een wereld waar afgerekend wordt met corruptie en egoïsme.

De keuze voor de Demonstrant op de cover is niet het bewijs dat het een slap jaar is geweest, zonder aansprekende leiders of figuren. Het toont eerder dat we met een grotere kracht te maken hebben gehad en misschien wel een omslagpunt hebben bereikt. 

Waren het niet de Maya's die voorspeld hebben dat in 2012 alles anders wordt?


Dit weekend overleed Vaclav Havel. De toneelschrijver en voormalig president van Tsjechië bracht het ooit zo onder woorden: 'Ik denk dat er goede redenen zijn om te stellen dat het moderne tijdperk ten einde is. Veel dingen wijzen er vandaag de dag op dat we door een overgangsperiode heen gaan - het lijkt erop dat iets aan het verdwijnen is en dat iets anders een pijnlijke geboorte doormaakt. het is alsof er iets aan het afbrokkelen is, in verval raakt door zichzelf uit putten, terwijl iets anders - vooralsnog vaags - uit het puin oprijst.'